Τα 5 παραδοσιακά μονοπάτια της γιόγκα

Στις αρχαίες παραδόσεις της γιόγκα ορίζονται πέντε βασικά μονοπάτια που μπορεί ο ασκούμενος να ακολουθήσει προκειμένου να αποκτήσει ενοποιημένη συνείδηση και οπτική, ηρεμία του νου, επιδεξιότητα στη δράση και ικανότητα να μένει συντονισμένος στον Ανώτερο Εαυτό και την Υπερσυνείδηση (Θεός, θεά, φύση, το Σύμπαν ή όπως αλλιώς προτιμάει o καθένας να πλαισιώσει τον όρο), η οποία αποτελεί την ουσία της εσώτατης ύπαρξής μας.

Αν και παρατίθενται μεμονωμένα, τα μονοπάτια είναι στην πραγματικότητα αλληλένδετα και συνυπάρχουν μαζί, όπως τα κλαδιά ενός δέντρου ή οι παραπόταμοι ενός ποταμού. Συνήθως, υπάρχει ένα συγκεκριμένο μονοπάτι που ταιριάζει περισσότερο σε κάθε ασκούμενο -ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και τη φυσική του τάση-, αλλά στοιχεία του κάθε μονοπατιού βρίσκονται και μέσα σε όλα τα υπόλοιπα. Και καθώς όλα τα μονοπάτια δείχνουν το δρόμο προς την κατεύθυνση της Ένωσης, πολύ συχνά συναντιούνται και συγχωνεύονται.

1. Hatha Yoga: το πιο γνωστό μονοπάτι, κατάλληλο για όλους, στόχο έχει να εξαλείψει τα εμπόδια από το σώμα και το μυαλό, να εξισορροπήσει την ενέργεια, να ηρεμήσει το νευρικό σύστημα, να σταθεροποιήσει τη συγκέντρωση του νου, ώστε να προετοιμάσει το άτομο για τον Διαλογισμό. Η Hatha περιλαμβάνει έξι διαδικασίες που πρέπει ο ασκούμενος να εξασκήσει για να επιτύχει την Ένωση, χωρίς τη μακρά διαδικασία των δύο πρώτων βημάτων που περιλαμβάνει το βασιλικό μονοπάτι (Raja Yoga), αυτή των Yamas και Niyamas. Ένας αρχάριος θα βρει ευκολότερο να κυριαρχήσει στο μυαλό μέσω του σώματος, παρά να εξαγνίσει τον χαρακτήρα, τις συνήθειες και το μυαλό του απευθείας μέσω της τήρησης των Yamas και των Niyamas.

2. Raja Yoga: το βασιλικό μονοπάτι, κατάλληλο για τους ανθρώπους της θέλησης. Ο Ράτζα γιόγκι επιζητεί να κατακτήσει την ηθική τελειότητα καλλιεργώντας υψηλές αρετές όπως η αλήθεια, η τιμιότητα, η μη προσκόλληση, η ενδοσκόπηση και κατόπιν μέσω της εξάσκησης πολύπλευρων τεχνικών και πειθαρχιών, εξαγνίζει το σώμα και το νου του, ώστε να γίνει σαν ένα καλογυαλισμένο και πεντακάθαρο δοχείο για να δεχθεί μέσα του την Υπερσυνείδηση. Περισσότερα εδώ: https://innerlightyogagree.wixsite.com/innerlightyoga/post/2019/02/19/to-%CE%BF%CE%BA%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%AD%CF%82-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%80%CE%AC%CF%84%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CF%8C%CE%B3%CE%BA%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-patanjali

3. Karma Yoga: το μονοπάτι της υπηρεσίας, κατάλληλο για τους δραστήριους και ενεργητικούς ανθρώπους. Εδώ ο ασκούμενος μέσα από την διατήρηση μιας συνεχούς επίγνωσης σε ότι κάνει, χωρίς να ταυτίζεται εγωιστικά με τις δράσεις του και χωρίς να ενδιαφέρεται για το τι θα κερδίσει, τηρώντας την αρχή της μη προσκόλλησης στα αποτελέσματα και τους καρπούς των δράσεών του, προσφέρει όλο το δυναμικό του και τις πράξεις του σαν προσφορά στον Θεό ή στην κοινωνία ή όπου χρειάζεται, προσπαθώντας έτσι εργαζόμενος χωρίς προσωπικά κίνητρα να μειώσει το Εγώ του και να βιώσει την πραγματική του φύση. Η ανιδιοτελής υπηρεσία στον σωστό σκοπό και στους ομοϊδεάτες άλλους, με το σωστό συναίσθημα και σωστή στάση, είναι μια μορφή λατρείας και πνευματικότητας. Ένας πολύ αντιπροσωπευτικός Κάρμα γιόγκι υπήρξε ο Mahatma Gandhi.

4. Bhakti Yoga: το μονοπάτι της αφοσίωσης, το μονοπάτι του μυστικιστή, κατάλληλο για τους συναισθηματικούς ανθρώπους. Ο ασκούμενος σκοπεύει στην αφύπνιση του αισθήματος της ανιδιοτελούς αγνής αγάπης και γι' αυτό χρησιμοποιεί λατρευτικές πράξεις και τεχνικές που διεγείρουν το συναίσθημα όπως λουλούδια, θυμιάματα, ψαλμούς και τραγούδια αφιερωμένα στον Θεό. Ο προσωπικός Θεός ποικίλλει ανάλογα με τον ασκούμενο, τα βιώματα, την αντίληψη και την οικειότητα που έχει προς το θεϊκό στοιχείο. Ο Μπάκτι γιόγκι δεν ενδιαφέρεται να γνωρίσει τον εαυτό του, αλλά να αφιερωθεί πλήρως, να ενωθεί, να γίνει ένα με τον Θεό, να μεθύσει από θεϊκή αγάπη για όλα τα όντα. Αυτό το μονοπάτι ακολουθούν οι Άγιοι όλων των θρησκειών.

5. Jnana Yoga: το μονοπάτι της γνώσης, το μονοπάτι του φιλοσόφου και του επιστήμονα-ερευνητή, κατάλληλο για τους διανοητικούς ανθρώπους. Ο ασκούμενος χρησιμοποιεί τη λογική σκέψη και την παρατήρηση για έρευνα. Αναπτύσσει τη διάκριση με στόχο την εξακρίβωση του τι είναι αληθινό και τι δεν είναι, προκείμενου να φτάσει στην Ένωση με την Αλήθεια. Ο Γκιάνι γιόγκι θέτει συνεχώς ερωτήματα στον εαυτό του, ερευνά τα κίνητρα των πράξεων των δικών του και των άλλων, αναζητεί τις αιτίες πίσω από τα φαινόμενα. Απαιτείται απόλυτη ειλικρίνεια από τον εαυτό του, χωρίς να παρασύρεται από τα συναισθήματά του. Ο ασκούμενος μελετά, διαλογίζεται, στοχάζεται και φτάνει σε απελευθερωτικές γνώσεις σχετικά με τη φύση του εαυτού του (Atman) και τη σχέση του με την Υπερσυνείδηση (Brahman). Ένας από τους μεγαλύτερους Γκιάνι γιόγκι υπήρξε ο Σωκράτης.

Η λέξη γιόγκα στα σανσκριτικά ερμηνεύεται ως "ένωση" ("Yuj": στα αγγλικά 'to join', 'to yoke' ή 'to unite'). Σύμφωνα με τα ιερά κείμενα όλα τα παραπάνω μονοπάτια οδηγούν στο ίδιο μέρος, στην Ένωση της ατομικής συνείδησης με την συμπαντική συνείδηση και επιφέρουν την ιδανική αρμονία μεταξύ του σώματος και του νου, του ανθρώπου και ολόκληρης της Δημιουργίας. Όποιο μονοπάτι και να έχουμε διαλέξει, θα μας οδηγήσει στον δρόμο πίσω στην Αλήθεια που ήδη γνωρίζουμε στην καρδιά μας, ότι είμαστε κάτι περισσότερο από το σώμα, το μυαλό, τα συναισθήματα και τη διάνοια.

Καθώς ταξιδεύουμε στον κόσμο της γιόγκα και της αυτογνωσίας, είναι απολαυστικό να παρατηρούμε ποιο μονοπάτι μάς φαίνεται πιο οικείο και μας έλκει πιο πολύ από τα άλλα στις διαφορετικές φάσεις του ταξιδιού, γνωρίζοντας όμως τον κοινό τους προορισμό, ο οποίος είναι ουσιαστικά συνδεδεμένος με το ίδιο το ταξίδι.

Κλείνοντας, παραθέτω ένα απόσπασμα από την "Ιθάκη" του Κ.Π. Καβάφη. Εδώ ο ποιητής, απευθύνεται σε κάθε οδοιπόρο της ζωής, λέγοντάς του πως είναι μεγάλο δώρο ο "μακρύς δρόμος", καθώς θα είναι μεγαλύτερη η γνώση και η σοφία που θα έχει την ευκαιρία να αποκτήσει. "...Πάντα στον νου σου να ’χεις την Ιθάκη.

Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.

Αλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.

Καλύτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·

και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,

πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,

μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξίδι.

Χωρίς αυτήν δεν θα ’βγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τί σημαίνουν."